همشهری آنلاین - حسن حسن‌زاده: در یکی از شمالی‌ترین محله‌های شهر، جایی که خانه‌ها و آپارتمان‌های قد و نیم‌قد انگار به ارتفاعات شمال تهران تکیه داده‌اند، معابر تنگ و ترش و شیب‌دار بسیاری وجود دارد که حتی موتورسیکلت‌ها هم امکان تردد در آن را ندارند. اینجا در محله گلابدره، وجود ده‌ها کوچه پلکانی و کم‌عرض، مشکلات بسیاری برای ساکنان ایجاد کرده است.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
در این کوچه‌ها سطل زباله وجود ندارد
اگر از نداشتن دسترسی خودروهای امدادی به این بخش از محله گلابدره بگذریم، جمع‌آوری زباله از این معابر که صدها خانوار در آن زندگی می‌کنند هم مسئله دیگری است که اهالی این محله گهگاه با آن دست و پنچه نرم می‌کنند. روزگاری نه چندان دور، درختان سیب و گلابی چنان عطر و بویی در کوچه‌ها و خیابان‌های پر دار و درخت گلابدره راه می‌انداختند که نام این محله خوش آب و هوای شمال شهر را گلابدره گذاشتند. اما در یکی دو دهه اخیر، با رشد قارچ‌گونه ساخت و سازهای غیرمجاز روی تپه‌های بالادست این محله و در نتیجه افزایش جمعیت، خدمات‌رسانی به این بخش از محله گلابدره با مشکلاتی روبرو شده است.
تا جایی که ساکنان گلابدره از انباشت گاه و بی‌گاه زباله در حاشیه روددره گلابدره و برخی کوچه‌های بالادست این محله گلایه دارند. بن‌بست گل‌محمدی در نزدیکی رودخانه گلابدره که روزگاری یکی از ورودی‌های این محله خوش‌آب و هوا بود و روزهای آخر هفته، ساکنان گلابدره برای گذران اوقات فراغت و سفره انداختن کنار رودخانه در آن گرد هم می‌آمدند، گاهی به دلیل انباشت زباله چهره زشتی به حاشیه رودخانه می‌دهد.
«رضا ترابی گودرزی» مدیرمحله گلابدره از مشکلات جمع‌آوری زباله از معابر پلکانی این محله می‌گوید: «گلابدره حدود ۸۳ هزار نفر جمعیت دارد و در بالادست محله یا همان محدوده کوچه‌های پلکانی هم حدود هزار خانوار زندگی می‌کنند. با وجود این، در بسیاری از کوچه‌های پلکانی گلابدره سلطل زباله وجود ندارد که البته دلیل آن عرض بسیار کم معبر و عدم دسترسی خودروهای جمع‌آوری زباله به این محدوده است. اهالی این بخش از محله باید کیسه‌های زباله را تا اولین سلطل زباله حمل کنند، اما متاسفانه برخی از افراد راحت‌ترین راه را انتخاب می‌کنند و زباله‌ها را در کوچه و یا حتی حاشیه رودخانه رها می‌کنند.»
راهی برای خودروهای جمع‌آوری زباله نیست
از آنجایی در این محدوده از محله گلابدره به دلیل وجود معابر پلکانی امکان جمع‌آوری زباله با خودرو وجود ندارد، شهرداری منطقه یک تعداد دفعات جمع‌آوری زباله به صورت دستی را از این معابر را افزایش داده است تا معضل انباشت زباله در کوچه‌ها برطرف شود. گودرزی می‌گوید: «با یک حساب سرانگشتی در محله گلابدره با ۸۳ هزار نفر جمعیت حدود ۵۰ سطل زباله وجود دارد که به نظر پاسخگوی نیاز محله نیست. از طرفی در کوچه‌های پلکانی بالادست محله هم به دلیل شرایط کالبدی این محدوده، خبری از سطل زباله نیست. با وجود این، راهکار شهرداری برای جلوگیری از انباشت زباله در کوچه‌ها، افزایش تعداد دفعات جمع‌آوری زباله به صورت دستی است. پاکبان‌های شهرداری با چرخ‌دستی‌های کوچک زباله‌ها را به پایین دست محله انتقال می‌دهند. هرچند با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در محدوده سنگ دوقلو و مراعات نکردن شماری از همسایه‌ها، زحمات آنها به جایی نمی‌رسد.»
یکی از ساکنان بن‌بست سپهر در محدوده سنگ‌دوقلو نیز دراین‌باره معتقد است: «یکی از معضلات همیشگی ما انباشت زباله در کوچه‌ها و طبیعت اطراف است. از آنجایی که خودروهای جمع‌آوری زباله نمی‌توانند وارد این محدوده شوند، همسایه‌ها مجبورند برای دسترسی به نزدیک‌ترین سطل زباله در پایین دست محله، مسافت زیادی را روی شیب تند این کوچه‌ها طی کنند. متأسفانه برخی هم کیسه‌های زباله را در کوچه رها می‌کنند و البته گاهی شهروندان و گردشگرانی که آخر هفته به بوستان سورتمه می‌آیند هم بی‌تقصیر نیستند.»
زباله‌گردها در کمین سطل‌های زباله
رهاشدن زباله در کوچه‌ها و حاشیه رودخانه گلابدره، پای زباله‌گردها را هم به این محله باز کرده است. اهالی گلابدره می‌گویند حضور زباله‌گردها آنقدر پررنگ است که پیدا کردنشان در خیابان‌های گلابدره کار دشواری نیست. آنها همه جا در خیابان‌های زبردست و کوهستان، اطراف میدان آبک و حتی حاشیه رودخانه گلابدره با گونی‌های پر از زباله دیده می‌شوند.
«میرمحمد ابوالقاسمی» دبیر شورایاری گلابدره می‌گوید: «خودروهای وانتی که برای هیچ‌کدام از اهالی محله آشنا نیستند، چند بار در روز سراغ خیابان‌ها و کوچه‌های گلابدره می‌آیند. اگرچه شهرداری به موقع سطل‌های زباله را تخلیه می‌کند، اما در پایین‌دست محله وانتی‌ها انگار در کمین پر شدن سطل‌ها نشسته‌اند. در کوچه‌های پلکانی بالادست محله و در حاشیه رودخانه هم زباله‌گردها سراغ محل‌های انباشت زباله می‌روند و پس از پاره کردن کیسه‌های زباله و برداشتن زباله‌های قابل فروش، زباله‌ها را همانجا رها می‌کنند.»
اینجا زباله‌ها به صورت دستی جمع‌آوری می‌شود
از محله گلابدره در منطقه یک، راهی محله فرحزاد در محدوده منطقه۲ می‌شویم. در این محله هم شمار زیادی از ساکنان در محدوده کوچه‌های پلکانی و معابر کم‌عرضی زندگی می‌کنند که امکان تردد خودرو در آن وجود ندارد. اینجا در فرحزاد هم نبود دسترسی خودروهای امدادی و خودروهای خدمات شهری مانند خودروهای جمع‌آوری زباله به این معابر، مشکلات بسیاری برای اهالی ایجاد کرده است. چند کوچه و خیابان بالاتر از میدان فرحزادی، با گذر از دل کوچه‌های پلکانی و معابری که مثل رشته سیم‌های مرتبط به هم راه دارند به کوچه حسینیه و معابر تنگ و ترش اطراف آن می‌رسیم؛ کوچه‌ای که اگرچه یادآور آب زلال قنات فرحزاد بود، اما حالا سال‌هاست به دلیل مهاجرت بی‌رویه، ساخت و سازهای غیراصولی و افزایش جمعیت در یکی دو دهه اخیر، با انباشت گاه و بی‌گاه زباله چهره دیگری پیدا کرده است. شیب زیاد معابر بالادست فرحزاد و وجود کوچه‌های پلکانی عامل اصلی نبود سطل زباله در این بخش از محله است.
«مصطفی لآلی» عضو شورایاری فرحزاد می‌گوید: «در کوچه‌های پلکانی و معابر کم‌عرض محله که امکان تردد خودرو در آنها وجود ندارد، خبری از سطل زباله نیست. در نتیجه ساکنان بالادست محله باید مسافت زیادی را برای دسترسی به نزدیک‌ترین سطل زباله طی کنند. متأسفانه همین مسئله باعث شده برخی از اهالی زباله‌ها را در کوچه رها کنند که نتیجه‌اش می‌شود شکل‌گیری جمع شدن زباله در چند قدمی منازل مسکونی. این میان، پاکبان‌های شهرداری برای حل این معضل چند بار در روز به صورت دستی اقدام به جمع‌آوری زباله می‌کنند اما به دلیل تراکم جمعیت در این محدوده باز هم گاه و بی‌گاه شاهد انباشت زباله در این معابر هستیم.»
پرسه زباله‌گردها در کوچه‌های پلکانی
هجوم زباله‌گردها به کوچه‌های فرحزاد اما روی دیگر این سکه است که به معضل زباله‌های رها شده در معابر این محله دامن می‌زند. لآلی می‌گوید: «فرحزاد سال‌ها با معضل حضور معتادان و زباله‌گردها در حاشیه روددره فرحزاد دست به گریبان بوده است. اگرچه در دوره جدید مدیریت شهری با اقدمات مثبت شهرداری تهران، این معضل بسیار کمرنگ‌تر از گذشته شده و کمتر شاهد پرسه کارتن‌خواب‌ها و زباله‌گردها در حاشیه روددره فرحزاد هستیم، اما هنوز هم زباله‌گردها به هوای پیدا کردن ضایعات قابل فروش به جان زباله‌های رها شده می‌افتند. آنها در معابر و حاشیه رودخانه پرسه می‌زنند و وقتی زباله‌های مورد نیاز خود را برمی‌دارند، باعث پخش شدن زباله در تمام معبر و جاری شدن شیرابه زباله در کوچه می‌شوند. همین معضل به تجمع سگ‌های ولگرد و جانوران موذی در این کوچه‌ها هم دامن می‌زند.»
جمع‌آوری زباله با موتور سه‌چرخ
اگر از کوچه‌ها و معابر پلکانی محله دربند بگذریم، در برخی کوچه‌های تنگ و ترش محله درکه به ویژه در بالادست این محله و در مسیر کوهپیمایی و حاشیه رودخانه هم معضل جمع شدن زباله به دلیل عدم دسترسی خودروهای جمع‌آوری زباله وجود دارد. اگرچه کوچه باغ‌های قدیمی درکه که به موازات رودخانه تا ارتفاعات البرز جنوبی امتداد دارند در تمام روزهای هفته پذیرای گردشگران و اهالی محله است، اما فقط چند دقیقه قدم زدن در حاشیه رودخانه کافی است تا زباله‌هایی که به دلیل بی‌توجهی گردشگران و برخی از اهالی و نیز فعالیت زباله‌گردها در حاشیه رودخانه تلنبار شده، لذت پیاده‌روی در دل طبیعت شمال شهر را از بین ببرد.
در انتهای کوچه موسوی مطلق با عبور از شیب نسبتاً تند یک مسیر فرعی به حاشیه رودخانه می‌رسیم. کیسه‌های کوچک و بزرگی که با انواع و اقسام زباله‌های خشک و تر پر شده‌اند در چند نقطه از حاشیه رودخانه جلب توجه می‌کند. اهالی این محله می‌گویند با وجود تلاش پاکبان‌ها برای جمع‌آوری زباله به صورت دستی، مشکل انباشت زباله گهگاه دیده می‌شود.
«رضا کریمیان» یکی از ساکنان محله می‌گوید: «در بسیاری از کوچه‌ها و خیابان‌های درکه امکان تردد خودرو و به ویژه خودروهای خدمات‌شهری مثل خودروی جمع‌آوری زباله وجود ندارد. بنابراین جمع‌آوری زباله از این کوچه به یک معضل هر روزه تبدیل می‌شود. اگرچه شهرداری جمع‌آوری زباله را با موتورهای سه‌چرخ انجام می‌دهد، اما متأسفانه برخی روزها زباله‌ها باقی می‌ماند و علاوه بر بی‌توجهی برخی ساکنان، گردشگران هم به این موضوع دامن می‌زنند. در نتیجه زباله‌گردها و زباله‌فروش‌ها هم از این شرایط، سوء استفاده و کوچه‌ها و حاشیه رودخانه را به محل دپوی زباله تبدیل می‌کنند.»
زباله‌گردها اینچا پاتوق می‌زنند
به جز کوچه‌های پلکانی و شیب‌دار محله‌های مناطق شمالی شهر، در بافت فرسوده دیگر مناطق تهران هم وجود کوچه‌های کم‌عرض کار جمع‌آوری زباله از معابر را با مشکلاتی مواجه کرده است. در این محله‌ها هم به دلیل دسترسی نداشتن خودروهای جمع‌آوری زباله و بی‌توجهی شهروندانی که زباله‌ها را در کوچه رها می‌کنند، معضل انباشت زباله گلایه اهالی را درپی دارد. اگر از محله‌های زنجان، هاشمی و... در محدوده منطقه ۱۰ بگذریم که در بافت فرسوده این محله‌ها هم کوچه‌های کم‌عرض بسیاری وجود دارد، ساکنان معابر فرعی خیابان حسینی در محله سلیمانی هم با معضل انباشت گاه و بی‌گاه زباله در کوچه دست و پنجه نرم می‌کنند.
«محمد تصویری» شورایار محله سلیمانی می‌گوید: «محله سلیمانی یک خیابان اصلی دارد و مابقی کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی هستند که از این خیابان منشعب می‌شوند. اگرچه در ورودی برخی از معابر فرعی خیابان حسینی سطل زباله قرار دارد اما در بیش از ۱۰۰ کوچه و خیابان فرعی محله ما خبری از سطل زباله نیست. چرا که عرض کم این کوچه‌ها مانع از تردد خودروهای جمع‌آوری زباله می‌شود و در نتیجه این مسئله پیامدهایی برای محله دارد. به عنوان مثال، برخی از اهالی به دلیل مسافت زیاد خانه تا نزدیک‌ترین سطل زباله در تقاطع خیابان اصلی، کیسه‌های زباله را بی‌توجه به آلوده شدن محل زندگی خود در کوچه رها می‌کنند که نتیجه این کار نادرست انباشت زباله در برخی از ساعات شبانه‌روز است.»
تصویری از معضل زباله‌گردها در محله اینطور یاد می‌کند: «اگرچه شهرداری گاهی تا ۳ بار در روز سطل‌های زباله را تخلیه و پاکبان‌ها هم به صورت دستی زباله‌ها را از کوچه‌های فرعی جمع‌آوری می‌کنند، اما رها کردن زباله در کوچه فرصت مناسبی در اختیار زباله‌گردها قرار می‌دهد. این زباله‌گردها در کوچه‌ها پرسه می‌زنند و عصرها گونی‌های پر از زباله را با کامیون از محله می‌برند.»
خودروهای مینی‌پک، راهکاری موثری برای جمع‌آوری زباله
اگرچه معابر کم‌عرض و کوچه‌های غیرقابل عبور برای خودروهای جمع‌آوری زباله، محدودیت‌هایی پیش پای مدیریت شهری برای جمع‌آوری زباله از این معابر ایجاد می‌کند، اما یکی از راهکارهای شهرداری برای جمع‌آوری زباله از این معابر، استفاده از خودروهای «مینی‌پک» است.
«محمود کجوری» رئیس اداره خدمات شهری شهرداری منطقه یک دراین‌باره می‌گوید: «یکی از راهکارهای موثر برای جمع‌آوری زباله در محله‌های بافت فرسوده که معابر کم‌عرض بسیاری دارند استفاده از خودروهای «مینی‌پک» است. این خودروها که از خودروهای جمع‌آوری زباله کوچک‌تر هستند، می‌توانند وارد معابر کم‌عرض‌تر شوند تا کار جمع‌آوری زباله به صورت منظم انجام شود. به عنوان مثال در محدوده منطقه یک و محله‌های بافت فرسوده یا محله‌هایی مثل گلابدره، درکه، دربند و... که کوچه‌های کم‌عرض بسیاری دارند، در هر ناحیه شهرداری یک خودروی مینی‌پک وجود دارد که جمع‌آوری زباله از این معابر به صورت منظم انجام شود. به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای موثر برای جمع‌آوری منظم زباله از این معابر در نقاط مختلف شهر تجهیز شهرداری نواحی به تعداد بیشتری از خودروهای مینی‌پک باشد.»
این محله‌ها به افزایش مشارکت شهروندان نیاز دارد
اما وضعیت جمع‌آوری زباله در کوچه‌های پلکانی با کوچه‌های کم‌عرض متفاوت است. جمع‌آوری زباله از این کوچه‌ها که بیشتر در بافت فرسوده شهر و به ویژه در محله‌های شمال تهران فراوانی بیشتر دارند، نیازمند همراهی بیشتر شهروندان است. از آنجا که در این کوچه‌ها نه امکان قرار دادن سطل زباله وجود دارد و نه امکان تردد خودروهای مینی‌پک، جمع‌آوری زباله در این مناطق به صورت دستی انجام می‌شود.
کجوری می‌گوید: «در محله‌هایی که کوچه‌های پلکانی و یا کوچه‌های به نام کوچه آشتی کنان دارند، جمع‌آوری زباله نیازمند همراهی شهروندان و فرهنگسازی در این حوزه است. در این محله‌ها، شهروندان باید با تقویت مشارکت شهروندی، زباله‌های خانگی را راس زمان مشخص در کوچه قرار دهند تا پاکبان‌ها به صورت منظم زباله‌ها را جمع‌آوری کنند و از انباشت زباله جلوگیری شود. معضل زمانی ایجاد می‌شود که برخی از شهروندان بدون رعایت این زمان‌بندی زباله‌ها را کوچه رها می‌کنند و زباله زمان بیشتری در کوچه باقی می‌ماند.»
او می‌افزاید: «با وجود این، شهرداری با افزایش تعداد دفعات جمع‌آوری زباله به صورت دستی این معضل را هم تا حدودی برطرف می‌کند. به عنوان مثال در محله‌های منطقه یک که کوچه‌های غیرقابل تردد برای خودروهای جمع‌آوری زباله دارند، پاکبان‌ها در دو شیفت بعد از ظهر و شب اقدام به جمع‌آوری زباله به صورت دستی می‌کنند.»
جمع‌آوری دستی روزانه ۱۳ تن زباله از فرحزاد
وضعیت جمع‌آوری زباله در محله فرحزاد که حدود ۱۱۰ هزار متر معبر غیرقابل تردد برای خودرو دارد به همین منوال است. در این محله هم راهکار شهرداری برای جمع‌آوری زباله از معابر پلکانی و کم‌عرض به کارگیری نیروی انسانی بیشتر و افزایش تعداد دفعات جمع‌آوری زباله است.
«ساسان سعیدی» شهردار ناحیه ۹ شهرداری منطقه ۲ می‌گوید: «محله فرحزاد به جز شرایط خاص کالبدی که دارد، در موضوع جمع‌آوری زباله با معضل دیگری هم روبرو است. در سال‌های اخیر رشد بی‌رویه مهاجرت اتباع به این محدوده، مشکلات ریز و درشتی برای این محله ایجاد کرده است. یکی از این مشکلات، همراه نبودن گروهی از این ساکنان با فعالیت‌ها و مشارکت‌های شهروندی است. متاسفانه برخی کیسه‌های زباله را در کوچه رها می‌کنند و شهرداری برای جمع‌آوری زباله راهکاری جز افزایش تعداد دفعات جمع‌آوری زباله ندارد. این یعنی پیمانکار باید برای جمع‌آوری زباله تمهیدات بیشتری در نظر بگیرد که هم هزینه بر است و هم نیروی انسانی بیشتری را درگیر می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «در معابری که امکان تردد خودروی جمع‌آوری زباله در آن وجود دارد، مخازن زباله به صورت تجمعی قرار داده شده است، اما وجود ده‌ها کوچه پلکانی و کم‌عرض همان محدودیتی است که شهرداری برای جمع‌آوری زباله با آن روبرو است. شهرداری هر نقطه‌ای که امکان‌پذیر بوده است، مخازن تجمعی قرار داده و نیز با استقرار کارگر در این محدوده تلاش می‌کند زباله‌های رها شده را جمع‌آوری کند. اکنون ۱۰ نیروی کار انسانی در ۱۰ پست در فرحزاد مشغول به جمع‌آوری زباله هستند و روزانه بین ۱۰ تا ۱۳ تن زباله به صورت دستی از معابر فرحزاد جمع‌آوری می‌کنند.»
نظر شما